ՍՏԵՓԱՆԱԿԵՐՏ, 21 մարտի, ԱՐՑԱԽՊՐԵՍ։ Եվ հարյուր օրվա ընթացքում այս հարցը ոչ միայն չի լուծվում, այլև որոշակի իմաստով փակուղի է մտել Բաքվի մշտական նոր պահանջների պատճառով, որոնք ոչ մի ընդհանուր բան չունեն Հայաստանի, Ռուսաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարների 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ին ստորագրած եռակողմ հայտարարության հետ։  Այս մասին InfoPort.am-ի հետ զրույցում հայտարարել է իսրայելցի քաղաքագետ, Կնեսետի նախկին պատգամավոր Ալեքսանդր Ցինկերը։  

«Ես ուշադիր կարդացել եմ նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության դրույթները, հատկապես Լաչինի միջանցքի գործունեությանը վերաբերող կետերը, որտեղ հստակ ամրագրված է, որ միջանցքով ազատ տեղաշարժի պատասխանատվությունը կրում է Ռուսաստանի Դաշնությունը։ Ելնելով վերը նշված փաստաթղթի տրամաբանությունից ՝ ես կարծում եմ, որ առաջին հերթին ռուս խաղաղապահները պետք է Ադրբեջանից պահանջեն պահպանել նոյեմբերի 9-ի հայտարարության դրույթները և գործուն միջոցներ ձեռնարկեն միջանցքի ապաշրջափակման ուղղությամբ։ Իդեալում, միջանցքի փակումից անմիջապես հետո պետք է արտակարգ խորհրդակցություն հրավիրվեր Հայաստանի, Ռուսաստանի եւ Ադրբեջանի ղեկավարների մակարդակով, որտեղ պետք է միանշանակ որոշում կայացվեր եռակողմ հայտարարության դրույթների կատարման վերաբերյալ»,- հայտարարեց Ցինկերը։

Միևնույն ժամանակ նա շեշտեց, որ Լաչինի միջանցքի ապաշրջափակման հարցն արդեն դուրս է եկել Հայաստանի, Ադրբեջանի եւ Ռուսաստանի եռակողմ օրակարգի շրջանակներից եւ միջազգային հնչեղություն է ձեռք բերել, ինչի ապացույցն է ՄԱԿ-ի Միջազգային դատարանի որոշումը, որը Բաքվին կոչ է անում անվերապահ ապահովել միջանցքով ազատ տեղաշարժը: Նմանատիպ պահանջով Ադրբեջանին են դիմել նաև եվրոպական գրեթե բոլոր երկրների խորհրդարանները և ԱՄՆ Կոնգրեսը։  «Մինչդեռ, ի պատասխան այս բոլոր կոչերի, Ադրբեջանը նորանոր պահանջներ է առաջ քաշում, որոնցից մեկը, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքի» բացումն է։  Սակայն Հայաստանի տարածքով միջանցք բացելու մասին դրույթ չկա ոչ մի պաշտոնական փաստաթղթում, և ես Բաքվի նման պահանջը համարում եմ լիովին ոչ լեգիտիմ։  Այո, հնարավոր է, որ «խաղաղության պայմանագրի» ստորագրման շրջանակներում դրույթ լինի կոմունիկացիաների բացման մասին, սակայն դա ոչ մի ընդհանուր բան չունի «միջանցք» հասկացության հետ», - հայտարարել է Ցինկերը։ 

Միաժամանակ նա ընդգծել է, որ այսօր ինչպես եռակողմ հայտարարության մասնակիցների, այնպես էլ միջազգային հանրության ուշադրությունն առաջին հերթին պետք է սևեռվի Լաչինի միջանցքի ապաշրջափակման և 120 հազար խաղաղ արցախցիներին հումանիտար ճգնաժամից փրկելու հարցին։  «Եվ այս ճանապարհին միայն ափսոսանքներով ու մտահոգությունների մասին հայտարարություններով չի կարելի սահմանափակվել։ Անհրաժեշտ են գործուն միջոցներ։ Եթե Ռուսաստանն ի վիճակի չէ լուծել Լաչինի միջանցքի ապաշրջափակման հարցը, ապա խնդիրը պետք է տեղափոխվի ՄԱԿ - ի Անվտանգության խորհուրդ, որը պետք է գործնական որոշում կայացնի միջանցքի բացման վերաբերյալ, հնարավոր է՝ նույնիսկ Ադրբեջանի նկատմամբ պատժամիջոցների կիրառմամբ», - ընդգծել է Ցինկերը։ 

Նրա խոսքով, Լաչինի ճգնաժամի լուծման համար ամենագործուն հարթակը հենց ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդն է, քանի որ նույն Եվրամիությունը գտնվում է Ադրբեջանի հետ էներգետիկ սերտ համագործակցության մեջ:

Անդրադառնալով ղարաբաղյան հիմնախնդրի կարգավորմանը ընդհանրապես՝ փորձագետը հատուկ ընդգծեց, որ աշխարհը չի ընդունում Բաքվի դիրքորոշումը արցախյան հարցի լուծմված լինելու վերաբերյալ։  «Աշխարհում չեն կիսում Բաքվի դիրքորոշումն այն մասին, որ ղարաբաղյան հարցը լուծված է, և Դա Ադրբեջանի ներքին գործն է։ Միջազգային հանրությունը բազմիցս հայտարարել է Լեռնային Ղարաբաղի վերջնական կարգավիճակի ճշգրտման անհրաժեշտության մասին, ինչպես նաև ընդգծել անվտանգության երաշխիքների ստեղծման եւ Արցախի ժողովրդի իրավունքների պաշտպանության կարևորությունը»,- ընդգծեց Ցինկերը՝ հույս հայտնելով, որ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի անդամ երկրները մի օր, այնուամենայնիվ, մի կողմ կդնեն աշխարհաքաղաքական հակասությունները եւ կհավաքվեն ղարաբաղյան հարցի լուծման համար։  «Իսկ եթե Մինսկի միջնորդներն ի վիճակի չեն լուծել այդ հարցը, ապա իրենք պետք է նախաձեռնեն դրա քննարկումը ՄԱԿ - ի Անվտանգության խորհրդում, քանի որ Արցախը ոչնչով պակաս չէ նույն Կոսովոյից, որը ազատ կյանքի իրավունք եւ երաշխիքներ է ստացել նույն միջազգային հանրության շնորհիվ», - եզրափակեց Կնեսետի նախկին պատգամավորը: