Մեսրոպ Մաշտոցի անվան Մատենադարանի մասնաճյուղը՝ «Մատենադարան-Գանձասար» գիտամշակութային կենտրոնն Արցախում գործում է 2016 թվականից: Վերջերս լրացել է կենտրոնի գործունեության երրորդ տարին:
«Մատենադարան-Գանձասար» գիտամշակութային կենտրոնում կցուցադրվեն նաև ձեռագրերի բնօրինակներ. Վահան Տեր-Ղևոնդյանն ամփոփել է կառույցի եռամյա գործունեությունը
ՍՏԵՓԱՆԱԿԵՐՏ, 1 դեկտեմբերի, ԱՐՑԱԽՊՐԵՍ: «Արցախպրես»-ի թղթակիցը եռամյա գործունեության և առաջիկա ծրագրերի մասին զրուցել է Երևանի Մեսրոպ Մաշտոցի անվան Մատենադարանի տնօրեն Վահան Տեր-Ղևոնդյանի հետ:
Հարցազրույցն ամբողջությամբ ներկայացնում ենք ստորև՝
-Պարոն Տեր-Ղևոնդյան, եթե ամփոփելու լինենք «Մատենադարան-Գանձասար» գիտամշակութային կենտրոնի երեք տարիների գործունեությունը, ի՞նչ ունենք այսօր:
-Կարող ենք արձանագրել, որ Մատենադարանի արցախյան մասնաճյուղը երեք տարիների ընթացքում ընդունել է շուրջ 40 հազար տեղացի և օտարերկրյա այցելուների, ԱՀ ՊԲ հազարավոր զորակոչիկների և նորակոչիկների, պետական, պաշտոնական բազմաթիվ պատվիրակությունների: Կարող ենք փաստել նաև, որ Մատենադարան-Գանձասարն արդեն զբոսաշրջային ուղղություն է: Վերջերս Մատենադարանի հոգաբարձուների խորհուրդը սահմանել էր մասնաճյուղի գնացուցակը, մենք վերջին 4 ամիսների ընթացքում արդեն վաճառել ենք շուրջ 7500 մուտքի և բացատրության տոմս: Մասնաճյուղում արդեն մեկ ամիս է, ինչ մեկնարկել է հուշանվերների և գրքերի վաճառքը՝ արցախյան թեմատիկայով: Այդպիսով՝ մենք հայկական մշակութային ժառանգությունը փորձում ենք հանրահռչակել նաև հուշանվերների վաճառքի միջոցով: Բացի դրանից Մատենադարան-Գանձասար գիտամշակութային կենտրոնի հանրայնացման գործընթացն արդեն հաջողություններ է գրանցել. մասնաճյուղը համագործակցում է ԱՀ կրթության, գիտության և սպորտի նախարարության, ԱՀ մշակույթի, երիտասարդության հարցերի և զբոսաշրջության նախարարության, ՀԱԵ Արցախի թեմի, Արցախի և Երևանի պետական համալսարանի հետ, Արցախի պաշտպանության բանակի հետ:
Այս ընթացքում մասնաճյուղի աշխատակազմը կրկնապատկվել է, 2015 թվականին մասնաճյուղն ուներ 5 աշխատակից, այժմ՝ 10-ը: Մասնաճյուղն իրավաբանական բոլոր գրանցումներն ավարտին է հասցրել՝ 2017 թվականին Մաշտոցի անվան Մատենադարանի և Հայ Առաքելական Եկեղեցու Արցախի թեմի միջև կնքվել է «ոչ բնակելի տարածքի անհատույց եւ անժամկետ օգտագործման» պայմանագիր, ըստ որի՝ Գանձասարի Սբ Հովհաննես Մկրտիչ եկեղեցու հարակից նախկին ճեմարանի տարածքը, որտեղ (վերակառուցման արդյունքում) 2015 թվականից փաստացի գործում է Երեւանի Մ.Մաշտոցի անվան Մատենադարանի մասնաճյուղ Մատենադարան-Գանձասար գիտամշակութային կենտրոնը, նոտարական վավերացմամբ եւ ԱՀ կառավարության աշխատակազմի անշարժ գույքի կադաստրում գրանցմամբ, իրավաբանական անձանց պետական ռեգիստրում գրանցմամբ, հանձնվել է Մաշտոցյան Մատենադարանին:
Մասնաճյուղն արդեն ունի իր կնիքը, և, իբրև Երևանի Մատենադարանի մասնաճյուղ, ամբողջությամբ իրավական և օրինական դաշտում է: Այս ընթացքում մասնաճյուղը համալրվել է 7 ձեռագիր մատյաններով, հնատիպ գրքերով (այդ թվում՝ նվիրատվություն), արխիվային փաստաթղթերով: Կահավորել և տեխնիկապես հագեցրել ենք ընթերցասրահը, համալրել ենք գրադարանը (մի քանի հարյուր միավոր հայագիտական արժեքավոր գիրք ստացել ենք նվիրատվություն): Մատենադարան-Գանձասարում տեղի է ունեցել 1 գիտաժողով (Արիստոտելյան ընթերցումներ, ԵՊՀ և ԱրՊՀ հետ համատեղ), 3 գրքերի շնորհանդես, 2 ժամանակավոր ցուցադրություն՝ Գանձասարի Սբ Հովհաննես Մկրտիչ եկեղեցու օծման 777-ամյակի և Մեծի Տանն Կիլիկիո կաթողիկոս Գարեգին Ա Հովսեփյանի ծննդյան 150-ամյակի կապակցությամբ:
Հետայսու մենք ջանքեր ենք գործադրելու Գանձասարում գիտական միջավայր ստեղծելու ուղղությամբ՝ հայագիտական գրքերի շնորհանդեսներ, հայագիտական գիտաժողովներ, ընթերցումներ, սեմինարներ, միջազգային կոնֆերանսներ:
-Այսօրվա դրությամբ քանի՞ նմուշ կա կենտրոնում, և այս 3 տարիների ընթացքում եղե՞լ են ավելացումներ:
-Թանգարանային համալիրում ցուցադրվում են հիմնականում պատմական Հայաստանի Արցախ և Սյունիք նահանգներում գրչագրված 100-ից ավելի ձեռագիր մատյաններ, Արցախի պատմությանն առնչվող հազվագյուտ վավերագրերի բնօրինակներ և ընդօրինակություններ, հնատիպ գրքեր, ինչպես նաև պատմական հանգամանքների բերումով Արցախի վանքեր և եկեղեցիներ այլ շրջաններից բերված կամ փրկագնված ձեռագրեր: 2016 թվականին մասնաճյուղը համալրվել է 7 ձեռագիր մատյաններով, գրադարանը՝ հայագիտական արժեքավոր գրականությամբ (շուրջ 400 միավոր), 20 հնատիպ գրքեր, որ ցուցադրվում էին թանգարանային մասում, փոխարինվել են այլ 20 հնատիպ գրքերով (Շուշիի տպագրություն):
-Ձեր հարցազրույցներից մեկում ասել էիք, որ կենտրոնում չկան ձեռագրերի բնօրինակներ, քանի որ բացակայում են անհրաժեշտ պայմանները: Ե՞րբ կստեղծվեն այդ պայմանները մասնաճյուղում բնօրինակներ ցուցադրելու համար:
-Մասնաճյուղում պետք է սահմանել ոստիկանության հերթապահություն, մնացյալ առումներով բոլոր հարմարություններն առկա են: Այդ առթիվ ԱՀ նախագահի հետ ձեռք ենք բերել նախնական պայմանավորվածություն: Կարծում եմ՝ մոտ ապագայում հարցը կլուծվի: Բացի այդ, ամբողջ աշխարհում ընդունված պրակտիկա է բնագրերի փոխարեն պատճեն ցուցադրելը և, դա չի նսեմացնում ցուցադրության նշանակությունը:
-Այսուհետ ևս պլանավորվու՞մ են ժամանակավոր ցուցադրություններ:
-Իհարկե, մենք արդեն ծրագիր ենք մշակում, 2019 թվականի ընթացքում ևս ժամանակավոր ցուցադրություններ կազմակերպելու վերաբերյալ: Դրանց կազմակերպումը պարտադիր է, քանի որ մենք հայ ձեռագրական ժառանգությունը ոչ միայն զբոսաշրջիկներին, այլև տեղացիներին հասու դարձնելու խնդիր ունենք: 2018 թվականին մասնաճյուղ այցելած արցախցին 2019 թվականին մասնաճյուղ այցելելու պարագայում պետք է ծանոթանա նոր նմուշների, և այդպես շարունակ:
-Եթե խոսենք սպասվող ծրագրերի մասին, ի՞նչ նորություններ կլինեն առաջիկայում:
-2019 թվականը բավականին հագեցած տարի է լինելու մասնաճյուղի համար: Մենք նախատեսում ենք տարվա կեսերին Արցախում անցկացնել հայագիտական միջազգային գիտաժողով: Այդ կապակցությամբ դեռ մի շարք անելիքներ կան, պետք է նախ համաձայնեցնել տեղի գերատեսչությունների, գիտական և մշակութային շրջանակների հետ: Տարվա սկզբին մենք կհրապարակենք տարեկան միջոցառումների նախնական ծրագիրը. այդ մասին կխոսենք ավելի ուշ:
Հարցազրույցը՝ Անի Ավանեսյանի
