ՍՏԵՓԱՆԱԿԵՐՏ, սեպտեմբերի 2, ԱՐՑԱԽՊՐԵՍ: Այս մասին The New York Times-ում գրում է թուրքագետ-պատմաբան եւ ռազմավարական վերլուծաբան Նիք Դանֆորթը, փոխանցում է news.am-ը:

Սառը պատերազմի սկզբից ի վեր համաշխարհային գերտերություն ԱՄՆ-ի եւ Սովետական միության դեմ պայքարում աջակցություն փնտրող Թուրքիայի միջեւ հարաբերությունները հավասարը հավասարաին չէին: Սակայն ոչ էլ դրանք երբեւէ այնքան անհավասար էին, որքան շատերն Անկարայում այժմ կարծում են: Օրինակ` մեծ զայրույթ էր կուտակվել, երբ Ամերիկան փորձում էր կանխարգելել կամ պատժել Թուրքիայի ներխուժումը Կիպրոս, սակայն միեւնույնն է` դաշինքը պահպանվեց:

Հիմա, երբ ԽՍՀՄ-ը չկա, եւ հակաամերիկյան քարոզչությունն աճում է Թուրքիայում, նույնատպ ռազմավարական տարակարծությունը դժվար է հաղթահարել. երկու կողմերն էլ իրենց համարում են տուժող: Ամերիկացի հոգեւորական Բրանսոնին ազատելու համար ԱՄՆ-ի կողմից սահմանված պատժամիջոցներից, Թուրքիայի արտգործնախարարի խոսքով, միայն ՆԱՏՕ-ի դաշնակցությունը կտուժի, մինչդեռ Սպիտակ տունը հայտարարել է, որ ՆԱՏՕ-ի իսկական դաշնակիցը Բրանսոնին երբեւէ չէր ձերբակալի:

Հեղինակի կարծիքով` Էրդողանը, չզիջելով ու Բրանսոնին բաց չթողնելով, ապացուցեց, որ պատրաստ է տնտեսական աղետի, միայն թե իրականանա Թուրքիայի անկախության իր պատկերացումը: Այս քայլը ցույց է տալիս ոչ միայն Էրդողանի ազգայնական միտումները, այլեւ բազմաբեւեռ աշխարհի արագ ձեւավորումը:

Էրդողանը փորձում է իր տեղն ամրագրել հետամերիկյան աշխարհակարգում: Նա հույս ունի, որ Թուրքիայի տնտեսությունը կդիմանա, մինչեւ Ամերիկայի գլխավորած աշխարհակարգի փլուզվելը:

Թրամփի նոր սակագներից եւ Իրանի դեմ նոր պատժամիջոցներից տուժած երկրների հետ սերտ համագործակցելու մասին հայտարարելուց հետո Անկարան շտապում է բարձրաձայնել նաեւ Արեւմտյան եւ ոչ Արեւմտյան երկրների դրական արձագանքի մասին: Առնվազն խոսքով Եվրոպայի առաջնորդները դրական են տրամադրված. Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնը վերջերս խոստացել է ամրացնել Թուրքիայի հետ առեւտրային կապերը, իսկ Գերմանիայի կանցլեր Անգելա Մերքելը հայտարարել է, որ Եվրոպան պետք է պատասխանի Թրամփի տնտեսական քայլերին` Սվիֆթ համակարգի համար սեփական փոխարինողը ստեղծելով:

Զարմանալի չէ նաեւ, որ Ռուսաստանն արագ Թուրքիայի կողմից հանդես եկավ` կրկին փորձելով իրականացնել ազգային տարադրամով փոխանցումներ անելու իր վաղեմի ցանկությունը: Սակայն, հեղինակի խոսքով, այսպիսի փոխարինող աղբյուրները սահմանափակ են: Եթե, օրինակ, Թուրքիայի ճգնաժամը խորանա այնքան, որ անհնարին լինի Չինաստանի եւ Քաթարի օգնությամբ այն կարգավորել, ապա Վաշինգթոնը կարող է հետ պահել միջազգային ֆինանսական կազմակերպություններին Թուրքիային ձեռք մեկնելուց:

Թուրքիայի ճգնաժամի տարածման մտավախություն ունեցող եվրոպական երկրները կարող են պարզապես ֆինանսական աջակցություն ցուցաբերել: Սակայն նրանք էլ իրենց խնդիրներն ունեն Էրդողանի հետ. Էրդողանն արդեն իսկ ստիպված է եղել ազատ արձակել կալանավորված գերմանացի լրագրողի եւ երկու հույն զինվորի:

Հոդվածում նշվում է, որ անգամ Բրանսոնի ազատ արձակման պարագայում ԱՄՆ-ն եւ Թուրքիան դեռ կշարունակեն հարաբերություններ պարզել: Անկարան, ամենայն հավանականությամբ, կհայտնաբերի Վաշինգթոնի դեմ  ավելի ինքնուրույն եւ թշնամական քաղաքականության գինը, իսկ Վաշինգթոնը կիմանա այն բարձր գինը, որը Թուրքիան պատրաստ է վճարել:     

  

Հեղինակի կարծիքով, խնդիրը նրանում է, որ երբ սա տեղի ունենա, Սպիտակ տունն ավելի կտրուկ միջոցների կդիմի եւ կավելացնի Թուրքիայի դեմ ճնշումը, եւ ապա կպահանջի իր ռազմավարական դաշնակիցներից նույն բանն անել: Իսկ այդպես Վաշինգթոնն ավելի կեռացնի իրենից այն գործընկերներին, որոնց օգնությամբ կկարողանար երկարատեւ ճնշում գործադրել: Կայուն եւ հավասարակշռված մոտեցումը, որի արդյունքում աշխարհիը կլինի Վաշինգթոնի կողմից, ավելի հավանական է, որ կապահովի պայմանները, որոնք Անկարային կստիպեն ի վերջո գիտակցել ԱՄՆ-ի հետ համագործակցելու առավելությունները: