Al Arabiya-ն հրապարեկել է հոդված, որտեղ խոսվում է լիբանանյան ներքաղաքական և ներտնտեսական խոր ճգնաժամի հետևանքով անհետացող հայկական արհեստագործական համայնքի մասին:
Ինչպես են Լիբանանի հայերը պայքարում տնտեսական ճգնաժամի պայմաններում իրենց մշակույթը, խոհանոցն ու արհեստները պահպանելու համար. Al Arabiya-ի անդրադարձը
ՍՏԵՓԱՆԱԿԵՐՏ, 10 դեկտեմբերի, ԱՐՑԱԽՊՐԵՍ: Հեղինակ Ռոբերտ Մըքքելվեյը խոսում է Լիբանանի տնտեսական ճգնաժամի, կորոնավիրուսային հիվանդությամբ պայմանավորված սահմանափակումների և օգոստոսի 4-ին Բեյրութի նավահանգստում տեղի ունեցած պայթյունների հետևանքով օրեցոր տուժող տնտեսության և այդ իրադրության ֆոնին հայ արհեստագործական համայնքի մասին: Հոդվածը հիմնված է «Պատկեր» մշակութային կենտրոն-սրճարանի սեփականատեր Արփի Մանգասարյանի հետ հարցազրույցի վրա, փոխանցում է tert.am-ը:
Ինչպես նշում է հեղինակը հայկական արհեստագործական համայնքը չի կարող իրեն թույլ տալ չաշխատել՝ պայմանավորված կորոնավիրուսային հիվանդության տարածմամբ և սահմանափակումներով:
«Մեկ տարուց ավելի տևող տնտեսական ճգնաժամի պայմաններում վարակի տարածումն ամեն ինչ էլ ավելի է բարդացրել»- գրում է հեղինակը՝ հավելելով, որ հայկական արհեստագործական փոքրիկ համայնքն այս ամենի հետևանքով կանգնած է վերացման վտանգի առջև:
«Արհեստների վերաբերյալ որևէ օրենք չունենք, ինչը նշանակում է, որ դրանք պաշտպանված չեն պետության կողմից»,– ասել է NAHNOO հասարակական կազմակերպության տնօրեն Մուհամմադ Այուբը:
Նա հավելել է, որ ապրանքների զգալի մասը ներկրվում է և ավելի մատչելի է, քան տեղական արտադրանքը, բացի այդ տնտեսական այս պայամաններում ապրանքարտադրության համար նախատեսված հումքը շատ թանկ արժե:
NAHOO հասարակական կազմակերպությունը 2019 թվականին կազմել է հայկական արհեստագործական համայնքը փրկելու ծրագիր՝ առաջարկելով համայնքի վերակենդանացման մի շարք նախագծեր: Սակայն Բուրջ Համմուդի հայ արհեստավորների մեծ մասը չունի գրանցում ո՛չ Սոցիալական հարցերի նախարարությունում, ո՛չ Արդյունաբերության նախարարությունում, ո՛չ էլ գրանցման համար անհրաժեշտ չափանիշներ ունի, ինչն, իր հերթին, թույլ չի տալիս կայուն պայմաններ ստեղծել:
Բուրջ Համմուդի Մարաշ թաղամասում 2005 թվականից գործող «Պատկեր» մշակութային կենտրոն-սրճարանի սեփականատեր Արփի Մանգասարյանը, անդրադառնալով վերանշյալ խնդիրներին նշել է, որ իր նպատակը եղել է ներկայացնել հայկական մշակույթն ու արվեստները արտասովոր ձևով, սակայն Բեյրութի նավահանգստի պայթյունից հետո հաստատությունը վնասվել է:
«Արվեստներն ու արհեստներն ամենաշատն են տուժում Լիբանանի տնտեսական անկայունության պատճառով, և ներքին արդյունաբերությունը չի կարողանում մրցակցել ներկրված ապրանքների հետ՝ թողնելով բացասական հետևանքներ հայկական համայնքի վրա» – ասել է Մանգասարյանը:
«Պատկեր»-ը NAHNOO-ի, ՅՈՒՆԻԴՕ-ի (Միավորված ազգերի կազմակերպության արդյունաբերական զարգացման կազմակերպություն) և այլ կազմակերպությունների աջակցությամբ հաճախ կազմակերպել է համերգներ, խոհարարական դասընթացներ և ցուցահանդեսներ, որոնց մաս են կազմել կենտրոնի արհեստավորների աշխատանքները:
Նշենք, որ Բուրջ Համմուդը Լիբանանի հայկական շրջանն է, որտեղ բոլոր թաղամասերն ու փողոցները կրում են հայակական տեղանուններ: Վերջին տարիներին հայկական բնակչությունը նոսրացել է՝ իր տեղը զիջելով սիրիացի գաղթականներին:
Լիբանանի այս դժվար պայմաններում, սակայն, հայկական համայնքի համար ավելի մեծ հարված էր պատերազմը Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև, նշում է հեղինակը:
«Աշխարհի հայերը կարծում են, որ աշխարհը չի փոխվել և շատ ողբերգություններ, ցավոք սրտի, կարող են նորից կրկնվել, քանի դեռ մարդկության հանդեպ ոճիր իրականացնողները չեն պատժվել»,– ասել է Արփի Մանգասարյանը: Նա նշել է, որ հայերը Լիբանանում հաստատվել են Հայոց ցեղասպանությունից հետո՝ ներկայացնելով իրենց մշակույթային կյանքն ու ինքությունը: Եվ հիմա՝ հատկապես Հայաստանում տեղի ուենցած պատերազմից հետո, հայերը ավելի քան երբևէ շարունակելու են ստեղծել, վերածնվել և սիրել:
Ինչպես նշում է հեղինակը հայկական արհեստագործական համայնքը չի կարող իրեն թույլ տալ չաշխատել՝ պայմանավորված կորոնավիրուսային հիվանդության տարածմամբ և սահմանափակումներով:
«Մեկ տարուց ավելի տևող տնտեսական ճգնաժամի պայմաններում վարակի տարածումն ամեն ինչ էլ ավելի է բարդացրել»- գրում է հեղինակը՝ հավելելով, որ հայկական արհեստագործական փոքրիկ համայնքն այս ամենի հետևանքով կանգնած է վերացման վտանգի առջև:
«Արհեստների վերաբերյալ որևէ օրենք չունենք, ինչը նշանակում է, որ դրանք պաշտպանված չեն պետության կողմից»,– ասել է NAHNOO հասարակական կազմակերպության տնօրեն Մուհամմադ Այուբը:
Նա հավելել է, որ ապրանքների զգալի մասը ներկրվում է և ավելի մատչելի է, քան տեղական արտադրանքը, բացի այդ տնտեսական այս պայամաններում ապրանքարտադրության համար նախատեսված հումքը շատ թանկ արժե:
NAHOO հասարակական կազմակերպությունը 2019 թվականին կազմել է հայկական արհեստագործական համայնքը փրկելու ծրագիր՝ առաջարկելով համայնքի վերակենդանացման մի շարք նախագծեր: Սակայն Բուրջ Համմուդի հայ արհեստավորների մեծ մասը չունի գրանցում ո՛չ Սոցիալական հարցերի նախարարությունում, ո՛չ Արդյունաբերության նախարարությունում, ո՛չ էլ գրանցման համար անհրաժեշտ չափանիշներ ունի, ինչն, իր հերթին, թույլ չի տալիս կայուն պայմաններ ստեղծել:
Բուրջ Համմուդի Մարաշ թաղամասում 2005 թվականից գործող «Պատկեր» մշակութային կենտրոն-սրճարանի սեփականատեր Արփի Մանգասարյանը, անդրադառնալով վերանշյալ խնդիրներին նշել է, որ իր նպատակը եղել է ներկայացնել հայկական մշակույթն ու արվեստները արտասովոր ձևով, սակայն Բեյրութի նավահանգստի պայթյունից հետո հաստատությունը վնասվել է:
«Արվեստներն ու արհեստներն ամենաշատն են տուժում Լիբանանի տնտեսական անկայունության պատճառով, և ներքին արդյունաբերությունը չի կարողանում մրցակցել ներկրված ապրանքների հետ՝ թողնելով բացասական հետևանքներ հայկական համայնքի վրա» – ասել է Մանգասարյանը:
«Պատկեր»-ը NAHNOO-ի, ՅՈՒՆԻԴՕ-ի (Միավորված ազգերի կազմակերպության արդյունաբերական զարգացման կազմակերպություն) և այլ կազմակերպությունների աջակցությամբ հաճախ կազմակերպել է համերգներ, խոհարարական դասընթացներ և ցուցահանդեսներ, որոնց մաս են կազմել կենտրոնի արհեստավորների աշխատանքները:
Նշենք, որ Բուրջ Համմուդը Լիբանանի հայկական շրջանն է, որտեղ բոլոր թաղամասերն ու փողոցները կրում են հայակական տեղանուններ: Վերջին տարիներին հայկական բնակչությունը նոսրացել է՝ իր տեղը զիջելով սիրիացի գաղթականներին:
Լիբանանի այս դժվար պայմաններում, սակայն, հայկական համայնքի համար ավելի մեծ հարված էր պատերազմը Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև, նշում է հեղինակը:
«Աշխարհի հայերը կարծում են, որ աշխարհը չի փոխվել և շատ ողբերգություններ, ցավոք սրտի, կարող են նորից կրկնվել, քանի դեռ մարդկության հանդեպ ոճիր իրականացնողները չեն պատժվել»,– ասել է Արփի Մանգասարյանը: Նա նշել է, որ հայերը Լիբանանում հաստատվել են Հայոց ցեղասպանությունից հետո՝ ներկայացնելով իրենց մշակույթային կյանքն ու ինքությունը: Եվ հիմա՝ հատկապես Հայաստանում տեղի ուենցած պատերազմից հետո, հայերը ավելի քան երբևէ շարունակելու են ստեղծել, վերածնվել և սիրել:
«Հայերիս համար մեր ինքնությունը և մշակույթը ապահով տարածություն են, որտեղ մեզ կարող ենք զգալ ինչպես տանը: Հատկապես Լիբանանում, որտեղ հասարակությունը բաղկացած է էթնոդավանաբանական համայնքներից, հայերն իրենց ապահով են զգում՝ չնայած որ տարբերվում են բոլորից» – նշել է Մանգասարյանը:
