«1998 թվականի փետրվարը շրջադարձային եղավ Լեռնային Ղարաբաղի պատմության մեջ և բեկումնային Արցախյան ազատագրական պայքարում, որը փաստորեն այս կամ այն ձևով շարունակվում էր այդ հին հայկական բնակավայրի՝ Ադրբեջանի ԽՍՀ կազմում մնալու բոլոր 70 տարիներին»,-«Արցախպրես»-ի հետ զրույցում ասաց գրող, լրագրող, Արցախյան հերոսամարտի մասնակից Աշոտ Բեգլարյանը:
Հայաստանի հետ վերամիավորվելու որոշմանը ադրբեջանական կողմը պատասխանեց անթաքույց ագրեսիայով. Աշոտ Բեգլարյան
ՍՏԵՓԱՆԱԿԵՐՏ, 20 ՓԵՏՐՎԱՐԻ, ԱՐՑԱԽՊՐԵՍ։Հենց այդ փետրվարյան օրերին Արցախի հայերը բարձրաձայնեցին իրենց իրավունքների և ազատությունների մասին, որոնք տարիների ընթացքում կոպտորեն ոտնահարվում էին Ադրբեջանի իշխանությունների կողմից: Պահպանելով բոլոր գործող իրավական նորմերը և օգտագործելով կամքի արտահայտման բացառապես ժողովրդավարական ձևերը՝ արցախցիները հանդես եկան Հայաստանի հետ վերամիավորվելու պահանջով: Այդ իրադարձությունները ոչ միայն բեկումնային եղան արցախցիների կյանքում, այլ նաև փաստորեն կանխորոշեցին ողջ հայ ժողովրդի հետագա ճակատագիրը», – նշել է Աշոտ Բեգլարյանը:
Նրա խոսքով՝ Լեռնային Ղարաբաղում անկեղծորեն հավատում էին սովետական երկրում տեղի ունեցող հասարակական և քաղաքական գործընթացներին՝ հրապարակայնությանը, ժողովրդավարացմանը, և հույս ունեին, որ ղարաբաղյան հարցը շուտափույթ լուծում կունենա:
«1988 թվականի փետրվարի 20-ին հայերի համար պատմական իրադարձություն տեղի ունեցավ. կայացավ Լեռնային Ղարաբաղի Ինքնավար Մարզի ժողովրդական պատգամավորների մարզխորհրդի 20-րդ գումարման արտահերթ նստաշրջանը, որի ընթացքում որոշում կայացվեց «ԼՂԻՄ-ը Ադրբեջանական ԽՍՀ կազմից Հայկական ԽՍՀ կազմ տեղափոխելու հարցով հայկական ԽՍՀ եւ Ադրբեջանական ԽՍՀ Գերագույն Խորհուրդների առջեւ միջնորդության մասին»: Նստաշրջանն անցնում էր պաշտոնական Բաքվի ակտիվ հակազդեցության պայմաններում: Հայաստանի հետ վերամիավորվելու որոշմանը ադրբեջանական կողմը պատասխանեց անթաքույց ագրեսիայով:
Հետագայում ղարաբաղցիների ժողովրդավարական կամքի արտահայտման յուրաքանչյուր ակտին հետևում էին բռնության էսկալացիա, հայկական բնակչության իրավունքների զանգավածային ոտնհահարում, տնտեսական շրջափակում և այլն:
Սկսվեցին հայերի ջարդերն ու զանգվածային սպանությունները ԼՂԻՄ-ից հարյուրավոր կիլոմետրերով հեռու գտնվող ադրբեջանական քաղաքներում՝ Սումգայիթում, Բաքվում, Կիրովաբադում, Շամխորում, իսկ հետո նաև ողջ Ադրբեջանում: Արդյունքում զոհվեցին և վիրավորվեցին հարյուրավոր մարդիկ, շուրջ 500 հազար մարդ Ադրբեջանի և Լեռնային Ղարաբաղի քաղաքներից և գյուղերից դարձան փախստական: Այդ ամենը վերաճեց երկարատև արյունալի պատերազմի 1991 թվականին հռչակված Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության դեմ: Սակայն արցախցիներն իրենց անսահման տոկունության և հերոսության շնորհիվ կարողացան դիմակայել և հաղթահարել ադրբեջանական իշխանությունների կողմից պարտադրված արյունալի պատերազմը և պաշտպանել իրենց անկախությունը», – եզրափակեց Աշոտ Բեգլարյանը:
